In de rubriek Spotlight staat iedere maand een ‘fantastische klassieker’ van eigen bodem centraal. In deze tweede aflevering: Hex (2013) van Thomas Olde Heuvelt.

Vergeet Cees Nooteboom of Harry Mulisch. Samen met Herman Koch is Thomas Olde Heuvelt (1983) een van de populairste Nederlandse schrijvers in het buitenland. En wat nog veel belangrijker is: hij heeft Nederlandse genreschrijvers laten zien dat er geen glazen plafond is.

In 2013 werd Olde Heuvelt als eerste Nederlander ooit genomineerd voor een prestigieuze Amerikaanse Hugo Award voor zijn verhaal The Boy Who Cast No Shadow (De jongen die geen schaduw wierp). Een jaar later sleepte hij een World Fantasy Award-nominatie in de wacht voor The Ink Readers of Doi Saket (De Inktlezers van Doi Saket), dat naderhand een miljoenenpubliek bereikte dankzij een publicatie in het legendarische Chinese SF- en fantasytijdschrift SF World. In 2015 won hij daadwerkelijk een Hugo Award voor zijn verhaal The Day the World Turned Upside Down (De vis in de fles). Het was het eerste vertaalde verhaal dat een Hugo won. Een unieke prestatie, die de opmaat zou vormen voor een nog groter succes.

Zijn in 2013 verschenen horrorroman Hex (Luitingh-Sijthoff) was in Nederland en Vlaanderen in een gestaag tempo uitgegroeid tot een groot succes, maar toen in 2016 de vertaling verscheen, ging het pas echt goed los. Hex is inmiddels in 26 landen verschenen, werd door niemand minder dan Stephen King de hemel in geprezen (‘totally, brilliantly original’) en maakte van Thomas Olde Heuvelt in één klap een bekende naam. Screenwriter Gary Dauberman (It, Annabelle) werkt momenteel aan een tv-serie gebaseerd op het boek en binnenkort verschijnt er zelfs een heuse Engelstalige Hex-comic.

En zoals dat dat gaat in Nederland, werden de Nederlandse media pas wakker toen berichten over Olde Heuvelts wereldwijde zegetocht via een omweg binnendruppelden. Een beetje jammer, want Thomas Olde Heuvelt is al een tijdje bezig. Hij debuteerde op 19-jarige leeftijd met De Onvoorziene (2002, Intes International), twee jaar later gevolgd door de vuistdikke horrorroman PhantasAmnesia (2004, Intes International). Zijn boeken trokken de aandacht van Jacques Post van Luitingh-Sijthoff. En bij deze uitgeverij verschenen Leerling Tovenaar Vader & Zoon (2008) en het ronduit prachtige Harten Sara (2011).

Ik heb Thomas ettelijke keren ontmoet en een praatje met hem gemaakt. Niet heel verwonderlijk, want net zoals talloze collega-schrijvers stond hij met zijn boeken op conventies en evenementen als Elf Fantasy Fair. “Natuurlijk, ik wist dat ik met Hex iets goeds te pakken had”, vertelde hij me in 2015, “maar dat het zo’n grote vlucht zou nemen…”

Het verhaal van Hex mag inmiddels al bekend worden verondersteld: in het Nederlandse dorpje Beek waart al eeuwenlang een heks rond. De inwoners zijn inmiddels gewend aan de zogenoemde Wylerheks en doen er alles aan om haar voor de buitenwereld te verborgen te houden. Als een groep jongeren een filmpje van haar op Facenook wil zetten, barst – letterlijk – de hel los.

Om van het boek een internationaal succes te maken, heeft Olde Heuvelt een aantal zaken veranderd. Zo speelt het verhaal zich niet meer af in Beek maar in de Hudsonvallei in de staat New York. Niet geheel toevallig een plek met veel Nederlandse geschiedenis. Bovendien werden in die streek de beruchte heksenprocessen van Salem voltrokken. De heks die in het dorp verschijnt, stamt nu af van de eerste generatie Nederlandse immigranten.

Verder is de humor in het boek wat aangepast. Olde Heuvelt: “De man die het Hex-controlecentrum leidt, is een grof type en hij laat zich stevig seksistisch uit. Maar zulke grappen worden in Amerika helemaal niet opgepikt als leuk. Mijn Amerikaanse en ook mijn Britse redacteur zeiden: laat de heks hem die gruwelijke dingen zeggen? Nou nee, zei ik dan, hij heeft gewoon een rotdag. Snapten ze niets van. Zulke passages heb ik aangepast.”

Tot slot heeft Olde Heuvelt de mogelijkheid aangegrepen om het einde aan te passen. In de oorspronkelijke, Nederlandse versie eindigt Hex in een surrealistische orgie van geweld en vervreemding, waar Jheronimus Bosch nog een puntje aan kon zuigen. Het nieuwe einde is daarentegen wat subtieler en minder en juist daardoor een stuk griezeliger – het kwaad komt niet meer uit de heks, maar uit de mensen zelf…

Over de aanpassingen voor een Amerikaans (lees: internationaal) publiek is het nodige te doen geweest, maar ik vind het eigenlijk niet meer dan logisch. Het is bovendien slim en inventief gedaan. Thomas Olde Heuvelt durft groots te denken en dat heeft hem een lezerspubliek van miljoenen opgeleverd. Niet slecht voor iemand die als jongetje ooit in de boekhandel gefascineerd voor de kast met Stephen King-romans stond en ervan droomde om later ook van die boeken te schrijven.

Het enige minpuntje: al die boekentournees en promotiebezoeken zorgen er wel voor we nu al behoorlijk lang op een nieuw boek moeten wachten…