Ontluisterend. Een ander woord heb ik er niet voor. Slechts een hele kleine groep Nederlandse schrijvers kan van de verkoop van zijn boeken leven. En klein is ook echt klein: slechts 0,7 procent van hen houdt er een minimuminkomen aan over. Dat blijkt uit een onderzoek van KVB Boekwerk, een kennis- en innovatieplatform voor de boekensector, gepubliceerd in NRC Handelsblad.

Het is voor het eerst de auteursinkomsten uit boekverkopen zo grondig in kaart zijn gebracht. Het onderzoek is eigenlijk vooral te beschouwen als een waarschuwing: begin er niet aan!

In een periode van vijf jaar (2013-2017) brachten gemiddeld 27.000 Nederlandse auteurs jaarlijks een boek uit. Van hen verdiende ruim 90 procent minder dan 1.000 euro per jaar aan royalties. 10.000 schrijvers verdienden helemaal niets aan hun boek. Slechts 115 schrijvers hielden meer dan het minimumloon van 19.200 euro bruto per jaar over.

Jaarlijks brengen 27.000 Nederlandse auteurs een boek uit. Van hen verdiende ruim 90 procent minder dan 1.000 euro per jaar aan royalties.

Als je uit die 115 schrijvers alleen de (literaire) fictie-auteurs selecteert, houd je 70 namen over. En van die 70 verdienden 35 auteurs meer dan het modale jaarinkomen van 37.000 euro bruto. En een nog kleiner groepje auteurs (denk aan onder anderen Saskia Noort en Hendrik Groen) is verantwoordelijk voor 35% van het aantal verkochte boeken.

Het is echter niet zo dat die 27.000 schrijvers die jaarlijks met een boek op de proppen komen allemaal moeten kunnen rondkomen van hun pennenvruchten. In deze lijst zijn ook vloggers, fitnessgoeroes en BN’ers te vinden die hun boekjes aan de man proberen te brengen. Verder hebben bijna alle auteurs aanvullende inkomsten uit leenrecht, optredens en het schrijven van artikelen, columns en dergelijke voor kranten en tijdschriften. Hoe hoog deze inkomsten gemiddeld zijn is niet bekend.

Van al deze cijfers word je niet vrolijk. En al helemaal niet als je bedenkt dat er amper groei zit in de Nederlandse boekenmarkt. De omzet van Nederlandstalige boeken is al jaren gelijk (alleen de Engelstalige titels vertonen een lichte groei), maar het aantal Nederlandse schrijvers stijgt wél ieder jaar.

De omzet van Nederlandstalige boeken is al jaren gelijk.

En om het laatste restje vrolijkheid helemaal weg te nemen: ieder jaar neemt het aantal nieuwe titels in de jaarlijkse top 100-lijst van bestverkochte boeken af. Uitgevers maken commercieel veiligere keuzes en dat betekent dus dat een steeds groter deel van de omzet uit een beperkt aantal titels komt, die gedurende langere tijd door blijven verkopen.

Het onderzoek kijkt niet specifiek naar schrijvers van SF, fantasy en horror (SFFH), maar ik vermoed dat het beeld hetzelfde blijft. Als je uitgaat van zo’n 250 actieve en professionele Nederlandse en Vlaamse SFFH-auteurs, ziet misschien alleen Thomas Olde Heuvelt een aardig bedrag aan royalties verschijnen op zijn bankrekening (dankzij de vertalingen die van zijn doorbraakroman Hex zijn verschenen). De overigen zullen ongetwijfeld wel wat verdienen aan boekverkopen, maar het toch vooral moeten hebben van het geven van workshops, cursussen, lezingen – al dan niet gecombineerd met een baan.

Jurriaan Rammeloo, programmaleider bij KVB Boekwerk, raadt auteurs aan om aan hun merkwaarde te werken. “Schrijvers die een community bouwen, hebben een stap voor op de rest. Denk aan Paulien Cornelisse. Zij geeft haar werk zelf uit en houdt er dus meer aan over. Dat kan ze doen omdat ze zelf een merk is.”

Goede tip, maar wel eentje die voor een catch-22-situatie kan zorgen. Het opbouwen van een gemeenschap kost immers veel tijd en energie; tijd die een auteur dan niet kan besteden aan het schrijven. En laat dat schrijven nu juist het cement van je community zijn. En dan vergeten we voor het gemak maar dat je aanvankelijk niet meer boeken gaat verkopen. Voordat je je community commercieel kunt inzetten, ben je wel een tijdje zoet…

Het opbouwen van een gemeenschap kost immers veel tijd en energie.

In ieder geval, rijk word je dus niet van het schrijven van boeken – tenzij je er een hoop naast doet, wordt vertaald – enfin, zie bovenstaande voorbeelden. En voor schrijvers in onze genres is het nóg lastiger. Je zou jezelf bijna afvragen: waarom? Waarom al die moeite? Maar gelukkig ligt het antwoord voor de hand: de drang tot schrijven, tot creëren en het vertellen van verhalen laat zich niet beteugelen. De rol van de lezer wordt echter over het hoofd gezien; hoe je het ook wendt of keert, als je een boek oppak, ben je onderdeel van de community die de schrijver met zijn of haar boek heeft gecreëerd.

En anno 2018 (bijna 2019) is het makkelijker dan ooit om vanuit je luie leesstoel in actie te komen. Dus like die Facebook-, Instagram- of whaterever-pagina, stuur de auteur een berichtje, schrijf je in voor die nieuwsbrief, laat vrienden en familieleden weten wat je hebt gelezen, schrijf erover op je blog of Facebook-pagina – schrijvers werken niet in een vacuüm!