Ik kan geen minibieb (je weet wel, van die boekenruilkasten) voorbijlopen op straat zonder de inhoud even snel te scannen. Je weet immers maar nooit of er een onverwacht pareltje in staat. Meestal niet trouwens – of je moet dol zijn op Nederlandse thrillers of de erotische romans van E.L. James.

Tot mijn verrassing stuitte ik deze week in drie verschillende minibiebs op enkele boeken die ik normaalgesproken niet vaak aantref: de Nederlandse jubileumeditie van ‘American Gods’, ‘Coraline’, ‘Noorse Goden’ en een hardcover van ‘The Ocean at the End of the Lane’.

Het is natuurlijk geen raadsel waarom deze boeken van Neil Gaiman opeens opdoken. De 64-jarige Engelse schrijver ligt momenteel onder vuur wegens seksueel wangedrag en verkrachting. Gaiman betuigde in een officiële verklaring spijt over de manier waarop hij met sommige relaties is omgegaan, maar ontkende echter alle beschuldigingen van seksueel misbruik.

Het is natuurlijk geen raadsel waarom deze boeken opeens opdoken

Sinds de beschuldigingen zijn meerdere projecten van Gaiman stilgelegd of geannuleerd. Zo komt er geen derde seizoen van de serie ‘Good Omens’, trok Disney de stekker uit de verfilming van ‘The Graveyard Book’ en zal ‘Coraline – A Musical’ niet te zijn in de Engelse theaters. Ook Dark Horse Comics heeft de banden met Gaiman doorgesneden en zal comicseries als ‘The Sandman’ en ‘Anansi Boys’ niet langer uitgeven.

Het blijft lastig. Hoe moet je je als lezer verhouden tot een auteur die (overduidelijk) over de schreef is gegaan? Moet je de boeken van Gaiman nu in de ban doen, zoals de (voormalige) Gaiman-fans deden die zijn boeken dumpten in minibiebs? Of zijn er gradaties? Dat kinderboekenschrijver Roald Dahl antisemitische opvattingen had en zijn boeken volstopte met stereotypes, ach zo ging dat nu eenmaal, maar dat J.K. Rowling zich voortdurend negatief uitlaat over transmensen is volstrekt onacceptabel. Zoiets.

Hoe moet je je als lezer verhouden tot een auteur die (overduidelijk) over de schreef is gegaan?

Maar misschien is dat nog niet eens de echte kwestie. Wat zegt het over onze relatie met literatuur dat een auteur niet alleen wordt afgerekend op zijn daden, maar dat zijn werk er in de publieke opinie direct door besmet raakt? Zijn verhalen los te koppelen van de mens die ze schreef? Moeten we anders lezen, selectiever, kritischer? En zo ja, hoe bepaal je waar de grens ligt tussen problematisch en verwerpelijk?

Terwijl ik hierover nadacht, sloeg ik ‘American Gods’ open en begon met lezen. Onwillekeurig werd ik het boek ingetrokken – de kracht van verhalen is soms sterker dan de reputatie van hun makers. Misschien is dat ook maar goed. En ach, als ik er echt niet meer mee uit de voeten kan, weet ik waar ik het boek weer kwijt kan: in een minibieb, naast de zoveelste E.L. James of Saskia Noort.

De kracht van verhalen is soms sterker dan de reputatie van hun makers