In Tenebris is een nieuw Nederlandstalig magazine over (en voor) het Vlaamse fantastische genre. Het compacte en fraai vormgegeven tijdschrift op A5-formaat biedt een mix van korte verhalen, essays, interviews en recensies. We spraken met Johnny Bekaert van de Gentse uitgeverij Poespa Producties en redacteur Finn Audenaert van In Tenebris. “Met dit tijdschrift willen we de SF/F/H-scene in Vlaanderen bij elkaar brengen.”

Hoe is het idee ontstaan om In Tenebris te lanceren? Kun je kort iets vertellen over de totstandkoming van het eerste nummer?

Johnny: “Het idee komt van DannY De LaeT, een bekend Vlaams strip- en pulpanalist en publicist. Nadat ik zijn studie over ‘Robert en Bertrand’ – ooit de hoofdpersonages in een 19^e eeuw Frans toneelstuk in Frankrijk en later ook stripfiguren uit de pen van Willy Vandersteen – had uitgegeven, waren we wat heen en weer aan het mailen. Hij stelde voor om een tijdschrift op te zetten over de fantastiek, waarbij de grootmeesters van het genre samen worden gebracht met hedendaagse gevestigde waarden en beloftevolle debutanten.”

“We waren het er al snel over eens dat we dit bedachtzaam dienden te doen. Een zesmaandelijkse uitgave zou ons vrijwaren van overhaaste beslissingen en keuzes van verhalen. Het eerste nummer is vanzelf verder gegroeid. Ik kwam met het idee om telkens een andere illustrator te vragen voor een covertekening en een 20-tal binnenillustraties, om tussen de verhalen en artikels een rustpunt te verkrijgen. DannY stelde voor om met thema’s te werken, om een interne eenheid te verkrijgen. Het eerste thema werd ‘De Gentse fantastiek’. Mijn vraag volgde direct: ‘En het volgende ‘De Antwerpse fantastiek’, enzovoort?’ Waarop DannY antwoordde: ‘Hahaha, er is enkel een Gentse fantastiek!’

In Vlaanderen krijgt fantastiek minder platformen.

Waarom de focus op Vlaanderen? Betekent dat dat alleen Vlaamse auteurs gepubliceerd worden?

Finn: “In Nederland zijn er verscheidene grote websites en magazines die zich bezighouden met het fantastische genre. In Vlaanderen krijgt fantastiek minder platformen. Hier willen we met In Tenebris aan tegemoetkomen. Omdat er in Nederland al veel kansen zijn voor Nederlandse auteurs, willen we ons met In Tenebris inderdaad specifiek richten op Vlaamse auteurs.”

Johnny: “Door te kiezen voor Vlaamse en Belgische auteurs en tekenaars proberen we de diversiteit te tonen binnen hetzelfde culturele kader.”

Op welke doelgroep richten jullie je?

Finn: “In Tenebris richt zich op iedereen die interesse heeft in fantastiek in de brede zin van het woord. Dus meer dan alleen sciencefiction, fantasy en horror. We besteden ook aandacht aan het magisch realisme, sprookjes, mythen, sagen enzovoort.”

Hoe ziet de Vlaamse SF-, fantasy- en horrorscene eruit? Zijn er veel uitgevers die zich met fantastiek bezighouden? Of is het vooral een niche?

Finn: “In Leuven is er een SF-café dat ongeveer om de twee maanden plaatsvindt. In Gent is er maandelijks de Vriendenkring Jean Ray. Dat zijn de samenkomsten die ik persoonlijk ken. Ik heb de indruk dat de SF/F/H-scene in Vlaanderen wat kleiner is dan in Nederland. Zeker fantasy is in Vlaanderen veel beperkter qua aantal uitgaven dan in Nederland. Er zijn in Vlaanderen verhoudingsgewijs ook heel wat minder SF/F/H-uitgeverijen. Het hoogtepunt voor SF/F/H lag in Vlaanderen in de jaren 70 en 80, dat liep wel gelijk met de hausse in Nederland. De meeste Vlamingen publiceren nu bij Nederlandse uitgeverijen. Poespa Producties in Gent, dat In Tenebris uitgeeft, wil wel zijn aantal fantastische uitgaven uitbreiden, met werk van auteurs als Jean Ray (John Flanders) en Frank Roger.”

Er is een gebrek aan aandacht voor het genre van de fantastiek in het algemeen, en voor de auteurs in het bijzonder.

Johnny: “Er is een gebrek aan aandacht voor het genre van de fantastiek in het algemeen, en voor de auteurs in het bijzonder, ondanks de rijke geschiedenis die we kennen– zowel literair als beeldend – met auteurs als Jean Ray, Michel de Ghelderode, Franz Hellens, Roger d’Exsteyl, Thomas Owen, James Ensor, Hubert Lampo, Gust Gils, Paul Van Ostaijen, Johan Daisne, Hugo Raes, Jef Geeraerts, Hireonymus Bosch, Felix Timmermans, Maurice Maeterlinck, Pieter Bruegel, Frits Van den Berghe, Aubin Pasque, waardoor we een groot deel van ons cultureel erfgoed dreigen te verliezen.

De markt voor papieren tijdschriften staat onder druk en een groot aantal titels – in ieder geval in Nederland – kampt met dalende oplagecijfers. Waarom dan toch de keuze voor een fysiek magazine? Een online platform zou makkelijker zijn geweest?

Finn: “Het tastbare van een tijdschrift of boek blijft toch bijzonder. Daarnaast is er het feit dat Johnny vormgever is en in fysieke uitgaven zijn ei kwijt kan. Een online platform zou voor ons niet noodzakelijk makkelijker geweest zijn want, eerlijk gezegd, onze knowhow op dat vlak is misschien wat beperkter dan je zou vermoeden. Het gaat om meer dan sociale media! We werken ook gewoon graag in een bestaande traditie. We herinneren ons de vreugde van de tijdschriften die we vroeger zelf lazen. Het ‘ouderwetse’ van papieren versies vinden wij gezellig en het doet ons denken aan leuke tijden.”

We werken ook gewoon graag in een bestaande traditie.

Johnny: “Een boek is dikte, gewicht, gevoel, papierkorrel, geur, lettertype, kleur – het is een object dat je vastneemt, waarin je kan bladeren, de wind voelen die de pagina’s veroorzaken als je ze door je vingers laat glijden, de geur van het boek opvangen, even halthouden, een titel lezen, even met de vinger over het papier strelen. Kortom, een fysieke ervaring die je aandacht vraagt. Een boek is meer dan tekst alleen.”

In het eerste nummer presenteren jullie zowel recente als oudere verhalen. Wat is de achterliggende reden hiervoor? Ik moet eerlijk bekennen dat ik me met enige moeite door de oudere verhalen heen moest worstelen. Vervult In Tenebris ook een ‘educatieve’ rol?

Finn: “Oud met nieuw verbinden is een expliciet doel van hoofdredacteur DannY De LaeT. We willen tonen hoe nieuwe verhalen in een traditie staan of er bewust van afwijken. In Tenebris zal altijd plaats bieden aan de oude meesters. Zijn ze nu wat moeilijker leesbaar? Is hun taal minder vlot dan degene die we nu gewend zijn? Misschien wel. Maar persoonlijk vind ik het bijzonder fijn om te duiken in een ‘oudere stijl’ van schrijven. Eer je klassiekers. Maar om die te kunnen eren, moet je ze eerst leren kennen!”

We willen tonen hoe nieuwe verhalen in een traditie staan of er bewust van afwijken.

Jullie willen dus ook laten zien wat er in het verleden is gemaakt en verschenen?

Finn: “Precies. Literatuur is nooit enkel de situatie nu. Ook hoe genres ontstonden of zich ontwikkelden, vinden wij boeiend. Vroegere auteurs inspireren nog steeds zowel lezers als andere schrijvers.”

Johnny: “Het is boeiend om een verhaal te ontdekken van een grootmeester, dat je meeneemt en onderdompelt in een stijl, en in de tijdgeest waarin het geschreven werd. Dat kan de visie op het verleden verruimen, en ons beter laten begrijpen waar we vandaan komen.”

Wat kunnen we verwachten de komende tijd? Zijn bijvoorbeeld de volgende thema’s al bekend?

Finn: “Het tweede nummer is al grotendeels klaar, hoewel verhalen en artikels nog kunnen ingezonden worden tot 1 augustus. We hebben al een illustrator voor dit nummer. We zijn nog volop bezig met de inhoud, maar ik kan alvast verklappen dat er onder meer een artikel van mijn hand over Eddy C. Bertin in deze editie is te vinden. In het voorjaar van 2024 volgt dan het derde nummer, maar ook dat nummer is al goed onderweg. We hebben dus al twee thema’s in het vooruitzicht, maar die delen we pas later op onze Facebookpagina.”

 Wat zijn jullie ambities op de langere termijn? En qua oplage?

Finn: “We willen ons tempo aanhouden. Dus een nieuw nummer om de zes maanden. Dat geeft ons de tijd om rustig na te denken, verhalen en artikels te selecteren of te schrijven en dus om voor kwaliteit te gaan. Met het tijdschrift willen we de SF/F/H-scene in Vlaanderen bij elkaar brengen. Op termijn, maar zeker nog niet de eerste twee jaren, overwegen we ook een verhalenwedstrijd aan In Tenebris te koppelen. Onze huidige oplage is 250 exemplaren. Dat is best ambitieus! We doen er alles aan om zoveel mogelijk lezers te laten kennismaken met de Vlaamse fantastiek. We hopen dan ook deze oplage te kunnen aanhouden.”

We doen er alles aan om zoveel mogelijk lezers te laten kennismaken met de Vlaamse fantastiek.

Johnny: “In Tenebris is niet het enige project waarmee we bezig zijn. Er zijn ook nog andere uitgaven die we willen realiseren. Zo staat er voor dit najaar een verhalenbundel van Jean Ray gepland onder de titel ‘‘Bizarre verhalen’ en in het voorjaar van 2024 een derde boek van deze grootmeester. Eerder al publiceerden we ‘Malpertuis’ van Jean Ray in een nieuwe vertaling. Maar… er staat meer op stapel, waarvan we de bijzonderheden pas later onthullen.”

In Tenebris verschijnt twee keer per jaar. Een nummer kost €22, exclusief verzendkosten. Als je nog deze zomer bestelt, profiteer je van verlaagde portokosten. Verzending naar Nederland kost dan slechts €4 in plaats van €7, Belgen betalen geen verzendkosten. Bestellen kan via deze link of door te mailen naar info@poespaproducties.be  Een pdf-preview van 12 pagina’s vind je hier. Mijn review vind je hier.